niedziela, 28 lutego 2010

Stres w zawodzie nauczyciela

Stres – nieswoista reakcja organizmu na stawiane mu wymagania.

Na stres składają się:

• warunki obiektywne
• indywidualne strategie pokonywania stresu

Stres dzieli się na:

• biologiczny – zespół zmian fizjologicznych o charakterze przystosowawczym mających na celu obronę przed czynnikami szkodliwymi (pocenie, żołądek, czerwienienie się, trzęsące ręce). Definicję stresu biologicznego wymyślił Seley.
• psychologiczny – są to zmiany w psychologicznych mechanizmach regulacyjnych i czynnościach pod wpływem różnego rodzaju trudności
Eustres – stres pozytywny, objawy: np. Mobilizacja, odpieranie zagrożenia.
Dystres – chroniczny, prowadzący do komplikacji np. kiedy zagrożenie, przeciążenie jest długotrwałe, przybywa czynników szkodliwych, organizm traci umiejętność samoregulacji.

Reakcje:

• fizjologiczne – wzmożona aktywność serca i układu krążenia, zaburzenia trawienia, zwiększone napięcie mięśni.
• psychiczne – podwyższona uwaga i szybkość reakcji, zwiększona zdolność percepcji w związku z oczekiwanymi wydarzeniami, uczucie podniecenia i napięcia, lęk, trema lub wesołość
Przyczyna stresu u nauczycieli jest ilość podejmowanych decyzji oraz stany konfliktowe.

Dwa typy ludzi podatnych na stres:

Typ A:
• niecierpliwość
• wybujała ambicja
• ciągłe konkurowanie ze wszystkimi o wszystko
• agresywność
• wymagający od siebie i innych
Typ B:
• opanowany
• zrównoważony
• spokojny
• nie przejawiający nadmiernych ambicji

Fazy rozwoju stresu:

1. Mobilizacji (stadium alarmowe) – pozytywny stres, do pokonywania trudności
2. Rozstrojenia (stadium odporności) – pojawiają się czynniki, których nie potrafimy pokonać
3. Destrukcji – rozregulowanie mechanizmów regulujących np. agresja
Sytuacja trudna – gdy brak jest odpowiedniości pomiędzy zadaniem, czynnościami i warunkami zewnętrznymi i/lub wewnętrznymi człowieka. Może być obiektywna lub subiektywna.

Typy sytuacji trudnych:

• deprywacja – związana z niemożnością zaspokojenia potrzeb, brak czegoś, utrata
• przeciążenie – pracą, nauką; psychiczne i fizyczne
• utrudnienie – wszelkie przeszkody
• zagrożenie – jest skutkiem trzech poprzednich
• konflikty motywacyjne – wybór między rzeczami

Stres zawodowy – subiektywna, negatywna reakcja na te aspekty pracy zawodowej, które zagrażają samoocenie nauczyciela oraz jego dobremu samopoczuciu.

Stresory:

• Przeciążenie pracą zawodową
• Brak uznania dla nauczycieli ze strony społeczeństwa
• Nieracjonalne wymagania przełożonych
• Warunki materialne
• Brak współpracy z rodzicami
• Zachowania dysfunkcjonalne uczniów
• Brak motywacji uczniów do nauki

Strategie obronne:

• Socjalizacja
• Dominacja
• Negocjacje
• Fraternizacja
• Nieobecność i wycofywanie się
• Moralizowanie
• Rytuał i rutyna
• Terapia zajęciowa

Wypalenie zawodowe (burn – out):

• skutek przewlekłego stresu, niezmodyfikowanego własna aktywnością zaradczą
• kryzys – gdy cele pozostają niespełnione przez długi czas
• konflikt osiągnięć – wysiłek sprzeczny sam w sobie, motywacja osiągnięć blokowana przez świadomość daremności działań

Przyczyny wypalenia:

• naruszenie równowagi pomiędzy celami indywidualnymi a celami instytucji
• wysokie oczekiwania społeczne a niski status
• brak zrozumienia problemów osobistych przez dyrektorów szkół
• konflikty i „układy” w zespołach nauczycielskich
• konfrontacja ideałów z realiami
• poczucie niekompetencji

Zespół wypalenia zawodowego:

• Wyczerpanie emocjonalne – jest wynikiem przeciążenia, zbyt częstych konfliktów interpersonalnych
• Depersonalizacja – polega na zmianie nastawienia do ludzi (obojętność, negatywny stosunek)
• Obniżenie potrzeby osobistych sukcesów – spadek satysfakcji zawodowe

Typy objawów:

• Fizyczne – poczucie zmęczenia, choroby
• Emocjonalne i behawioralne
• Rodzinne i społeczne – zakłócone relacje w rodzinie
• Związane z pracą

Etapy wypalenia zawodowego:

1. dostrzeganie ograniczeń płynących z wykonywanego zawodu
2. fizyczne zmęczenie, emocjonalna pustka lub intensywny lęk
3. zachowania obronne o charakterze dysfunkcjonalnym

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz