Pedeutologia - geneza

Pedeutologia – pajdeutes – nauczyciel, logos – słowa, wiedza.

Wg Okonia:

Pedeutologia – usamodzielniający się dział pedagogiki, którego przedmiotem są zagadnienia dotyczące nauczycieli, jak osobowość nauczyciela, dobór kandydatów do zawodu nauczycielskiego, kształcenie i doskonalenie nauczycieli, ich praca zawodowa.
Pedeutologia – obszar interdyscyplinarny, subdyscyplina pedagogiki powstała w wyniku intensywnego rozwoju szkoły, domagającego się wiedzy o nauczycielu, jego kształcenia i doskonalenia.

Kierunki badań pedeutologicznych:

*historyczno – porównawcze (kształcenie i dziejowy rozwój zawodu nauczyciela)
*psychologiczno – pedagogiczne (dotyczą badań nad osobowością, postawy, stosunki personalne)
*socjologiczno – pedagogiczne (dotyczy badań nad nauczycielstwem jako grupą społeczną; status, rola, funkcje nauczyciela w środowisku lokalnym)
*komparatystyczne (porównania z innymi krajami, tendencje rozwojowe)
*podejmujące problemy szczegółowe (dotyczące efektywności pracy)

Wg Kwaśnicy:

Kształcenie – wyposażanie kandydatów na nauczycieli w pełne kwalifikacje zawodowe.

Dokształcanie nauczycieli – uzupełnianie tych kwalifikacji prowadzące do pełnego przygotowania zawodowego.

Doskonalenie nauczycieli – dostarczenie nauczycielom wiedzy i takich umiejętności, które pozwolą wzbogacić pełne kwalifikacje i wykroczyć poza nie.

Współczesne znaczenia pojęcia pedeutologia:

1.Jako nauka – odwołuje się do ontologii badanego przedmiotu i z niej wyprowadza własną metodę badawczą. Metoda jest funkcją problemu i właściwości ontycznych przedmiotu badań.

*Relacyjność – nauczyciel zawsze pozostaje w określonej relacji z uczniem jako podmiotem wychowania; poza tym układem nauczyciel jako przedmiot badań nie istnieje:

monolog – uczeń pełni rolę słuchacza, nauczyciel - władca, autokrata

dialog – uczeń i nauczyciel zajmują pozycje na przeciwko siebie, są partnerami

dialogiczność – nauczyciel i uczeń obok siebie, współbycie, partnerstwo

*Oporność – wobec parametrów i wskaźników liczbowych (należy je rozpatrywać w kategoriach np. obserwacji wnętrza).
*Potencjalność – nauczyciel jest wiecznym uczniem (dobór i wybór własnej orientacji życiowej).
*Nieprzewidywalność – zachowania nie da się w pełni wytłumaczyć.
*Istnienie w zawieszeniu – ciągłe dylematy np. dyscyplina czy luz.

1.Jako refleksja filozoficzna – nawiązuje do źródeł wywodzących się z filozoficznych pytań o człowieka i jego miejsce w świecie.
2.Jako wiedza o nauczycielu – wiedzę określa jako zespół przekonań i przeświadczeń zobiektywizowanych i utrwalonych w społecznej świadomości.

Orientacje pedeutologiczne:

1. Osobowościowa – czynności nauczania i wychowania zależne od cech osobowych nauczyciela.

Przedstawiciele:

J. W. Dawid – ojciec polskiej pedeutologii; rozpatruje powołanie.

Z. Mysłakowski – przyjmuje kontaktowość, talent pedagogiczny.

Kreutz – wprowadza pojęcie zdolności sugestywnej, traktuje jako zdolności wrodzone.

S. Baley – zdatność wychowawcza – zbiór cech umożliwiających i ułatwiających wychowanie innych; krytykuje koncepcję cech idealnych.


2.Pozytywistyczna – pytanie o sprawność operacyjną nauczyciela, zwracanie uwagi na mechanizm adaptacji jako skuteczną drogę poznania, nabywania sprawstwa zawodowego.


3.Humanistyczna – dobra edukacja nauczycieli jest procesem indywidualizowania osobowości.

Orientacja osobowościowa:

*Inspiracją tego podejścia były teorie biologiczno – psychologiczne, fenomenologiczne, pedagogika i nurt nowego wychowania.
*Językiem jest język psychologii – indywidualność, subiektywność, wczucie, misja lub powołanie.


Orientacja pozytywistyczna (technologiczna):

*Pojęcie dobrego nauczania łączone z fachowością.
*Kopiowanie strategii działań dobrych nauczycieli.
*Opracowanie wykazu specjalnych kompetencji nauczycieli.
*Kwalifikacje to sprawności bezpośrednio użyteczne w działaniu.
*Likwidacja pojęcia wartości.

Orientacja humanistyczna:

*Opozycja przeciwko nauczycielowi – technologowi.
*Dobry nauczyciel to przede wszystkim człowiek.
*Wiedza specjalistyczna jest podstawowym warunkiem kompetencji.
*Kształcenie nauczycieli ma być procesem stawania się nauczycielem.

Model nauczyciela

*Etosowy punkt widzenia na zawód nauczyciela.
*Model profesjonalisty.
*Model refleksyjnego praktyka (refleksyjne profesjonalista).