Pojęcie specjalne potrzeby edukacyjne pojawiło się już w 1978 roku w Wielkiej Brytanii w dokumencie zwanym Warnock Report i zostało upowszechnione w Deklaracji z Salamanki opublikowanej przez UNESCO w 1994 roku. Polska, jako państwo członkowskie, zobowiązała się do respektowania zawartych w niej postanowień, a dowodem na to są nowelizowane akty wykonawcze ustawy o systemie oświaty. Gwarantują one dzieciom i młodzieży prawo do uzyskania w szkole opieki i pomocy uwzględniającej indywidualne możliwości oraz specjalne potrzeby edukacyjne.
Specjalne potrzeby edukacyjne według M.Bogdanowicz odnoszą się do tej grupy uczniów, która nie może podołać wymaganiom powszechnie obowiązującego programu edukacyjnego. Mają oni, bowiem znacznie większe trudności w uczeniu się niż ich rówieśnicy. Są w stanie kontynuować naukę, ale potrzebują pomocy pedagogicznej w formie specjalnego programu nauczania i wychowania, specjalnych metod, dostosowanych do ich potrzeb, możliwości i ograniczeń. Powinni być nauczani przez specjalistyczną kadrę pedagogiczną w odpowiednich warunkach bazowych przy uwzględnieniu odmiennych rozwiązań organizacyjnych.
Rozpoznawanie i zaspokajanie specjalnych potrzeb dotyczy, zatem osób z odchyleniami od normy. Odchylenia mogą odnosić się do właściwości biologicznych, psychologicznych i społecznych. Mogą mieć charakter ilościowy i jakościowy, przez co wywierają mniejszy lub większy wpływ na przebieg rozwoju i wychowania człowieka. Odchylenia ujemne powodują ograniczenia rozwoju fizycznego i psychicznego, utrudniają naukę i adaptację zawodową, zakłócają społeczne funkcjonowanie człowieka, czyniąc go osobą niepełnosprawną. Odchylenia dodatnie to szczególne uzdolnienia i talenty (J.Jastrząb, 1995). Przyjmując jako kryterium rodzaj niepełnosprawności, wyróżnia się:
• osoby z uszkodzeniami sensorycznymi
• osoby z niesprawnością motoryczną (osoby z uszkodzeniem narządu ruchu oraz osoby z przewlekłymi chorobami narządów),
• osoby z niepełnosprawnością psychiczną (osoby umysłowo upośledzone z niepełnosprawnością intelektualną, osoby psychicznie chore z zaburzeniami osobowości i zachowania oraz osoby cierpiące na epilepsję),
• osoby z niepełnosprawnością złożoną
• osoby z zaburzeniami emocjonalnymi,
• osoby z zaburzeniami komunikacji językowej,
• osoby z autyzmem dziecięcym i pokrewnymi schorzeniami,
• osoby ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
• osoby z niepełnosprawnością społeczną
• osoby z przewlekłymi schorzeniami somatycznymi.
Specjalne potrzeby edukacyjne są przyporządkowane konkretnym typom niepełnosprawności, która może występować w postaci wad zmysłów, dysfunkcji narządów słuchu, kalectwa, upośledzenia umysłowego, chorób przewlekłych i niedostosowania społecznego czy w postaci specyficznych trudności w uczeniu się. Należy również uznać, że jedną z podstawowych potrzeb wszystkich dzieci jest uznanie indywidualności oraz dostrzeganie w niej pozytywnych wartości.
Zaspokajanie specjalnych potrzeb edukacyjnych to sprawdzony wyznacznik dobrego nauczania, z którego korzystają wszyscy uczniowie. Każde dziecko może mieć trudności w nauce i to właśnie one powinny stanowić podstawę do udoskonalenia procesu nauczania. Zadaniem nauczyciela w obecnej szkole jest szukanie takich rozwiązań, które uwzględniłyby indywidualne różnice między dziećmi. Uczniowi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i wychowawczymi należy zapewnić dodatkowe wsparcie, które wzmocniłoby efektywność nauczania. To na szkole spoczywa odpowiedzialność za zorganizowanie zajęć szkolnych w taki sposób, aby wszyscy uczniowie mogli rozwijać się zgodnie ze swoimi zdolnościami, potrzebami, możliwościami i ograniczeniami.
Internet jest jednym z najmłodszych mediów. Jego dostępność w Polsce, będąca wynikiem przyłączenia do światowej sieci, datuje się od 1991 roku. Szybkość rozwoju tego medium i możliwości jakie otwiera przed wykorzystującym go człowiekiem predystynują Internet do roli użytecznego narzędzia kształcenia i pracy.
Bez wątpienia, technologie informacyjne, jako owoc, a z drugiej strony siła napędowa rozwijającego się społeczeństwa informacyjnego wywierają coraz większy wpływ na szkołę i sposoby realizacji mających w niej miejsce procesów.
Ostatnie dziesięciolecie przyniosło wzrost zainteresowania Internetem, oraz jego rolą. Zaczęto dostrzegać, że sieć wywierać może dwojaki wpływ na ludzi: pozytywny i negatywny. Wynikiem owej konstatacji jest nowe spojrzenie na miejsce Internetu w życiu człowieka. Szkoła mająca na celu kształtowanie człowieka i przygotowanie go do aktywnego życia społecznego, musi ukazywać uczniom różnego rodzaju formy aktywności społecznej od funkcjonowania na łonie rodziny, do działania na szerszej niwie społecznej. O ile w gronie rodzinnym i najbliższych przyjaciół istnieją relacje bezpośrednie, o tyle na tle większych grup społecznych, coraz większą rolę odgrywają media, w tym także Internet.Związek Internetu z edukacją wydaje się być bardzo naturalny. Internet jest bowiem medium informacyjnym, proces dydaktyczny zaś może być postrzegany m.in. jako proces informacyjny. Jako medium informacyjne Internet dostarcza informacji. Tymczasem celem procesu dydaktycznego jest wyposażenie uczących się osób nie tylko w pewien zasób wiedzy lecz także wychowywanie ich zgodnie z przyjętymi ideałami, poprzez kształtowanie wartości uniwersalnych, ogniskujących się wokół transcendentalnej triady: prawdy, dobra i piękna.
Ludzie z uszkodzeniami wzroku, mowy, słuchu znajdują tu alternatywne sposoby komunikowania się na równi z innymi. Osoby niesprawne ruchowo mają tu środowisko wolne od barier związanych z przemieszczaniem się. To ostatnie doceniają także ludzie sprawni fizycznie.
Rozwój wysokiej technologii w ciągu ostatnich lat przebiega niezwykle dynamicznie. Komputery domowe i przenośne stają się dostępniejsze, rozszerzają się ich możliwości, upowszechnia się dostęp do internetu i usług komputerowych. A. Lechowicz wskazuje, że rozwój systemów operacyjnych i oprogramowania użytkowego nieustannie poszerza możliwości praktycznego zastosowania komputerów, w tym także przez osoby niepełnosprawne. Technologie informacyjne są więc obecne we wszystkich dziedzinach życia, oznaczają liczne ułatwienia w funkcjonowaniu społecznym i zawodowym, a przez to osobom niepełnosprawnym pozwalają na większą samodzielność i aktywność życiową. Słusznie zauważa J. Łaszczyk, iż „upowszechnianie edukacji komputerowej w procesie rewalidacji jest dla dzieci i młodzieży specjalnej troski szansą na wyrównywanie możliwości życiowych”.
Buczyńska i B. Siemieniecki wyróżniają szereg korzyści płynących z zastosowania technologii informacyjno-komunikacyjnej. Wg nich technologie te ułatwiają komunikację interpersonalną ze światem zewnętrznym (osoby niepełnosprawne, często skazane na stały pobyt w do-mu, dzięki internetowi nawiązują kontakt wirtualny ze światem, prowadzą dyskusje, poznają ciekawych ludzi, wymieniają poglądy) i stanowią cenne źródło wiedzy, albowiem dostęp do informacji prezentowanych w sposób multimedialny sprzyja rozwojowi intelektualnemu. Ponadto funkcjonują jako narzędzie ułatwiające podnoszenie kwalifikacji i kompetencji, skoro sieć komputerowa udostępnia znaczną liczbę propozycji edukacyjnych i skoro dzięki rozwojowi technologii komputerowej powstają nowe rodzaje usług możliwych np. do wykonania w domu. Technologie informacyjne mogą też służyć za środek terapeutyczny - pozwalają na to profesjonalne programy lub pakiety programów terapeutycznych czy edukacyjnych, zawierających narzędzia tematycznie i treściowo odpowiadające zaleconej terapii, często przygotowanych dla potrzeb konkretnego ucznia. Stanowią wreszcie cenny sposób na ćwiczenie umiejętności - a to ze względu na możliwość wielokrotnego powtarzania z pomocą komputera ściśle określonych czynności.
M. Bogdanowicz zwraca też uwagę, że u uczniów z niepełnosprawnością intelektualną trudno przezwyciężyć niechęć do uczenia, a uruchomienie ich aktywności szkolnej wymaga od nauczyciela wielu zabiegów motywacyjnych. Komputer przez swoją techniczną atrakcyjność wywołuje zainteresowanie i pozytywną motywację, a także podtrzymuje aktywność własną ucznia.
W zakresie działań edukacyjnych Internet, po zastosowaniu specjalnych urządzeń peryferyjnych, pozwala osobom z wieloraką niepełnosprawnością na alternatywną komunikację. W zakresie działań korekcyjnych komputer umożliwia nauczycielowi i uczniowi staranniejsze kontrolowanie czynności, ułatwia też szybkie korygowanie błędów. Zastosowanie komputera i Internetu w szkole i używanie odpowiedniego oprogramowania wspiera usuwanie już utrwalonych błędów oraz korygowanie błędnie ukształtowanych pojęć. W działaniach usprawniających dużą rolę pełni umiejętność posługiwania się myszką i klawiaturą: są to ćwiczenia usprawniające rękę, poprawiające koordynację wzrokowo-ruchową, rozwijające umiejętność koncentracji uwagi, spostrzegawczość, percepcję wzrokową i inne. Stąd na świecie coraz więcej firm zajmuje się produkcją oprogramowania i urządzeń peryferyjnych dla osób niepełnosprawnych.
Komputer doskonale symuluje różnorodne sytuacje dydaktyczne, jest cierpliwy i obiektywny, daje uczniom możliwość indywidualnej pracy i stymuluje do samodzielnego rozwiązywania problemów, dostarczając rozlicznych bodźców aktywizujących i mobilizujących. I choć w pełni nie zastąpi nauczyciela, stał się obecnie nieodzownym narzędziem pracy pedagoga specjalnego. Są jednak w Polsce placówki kształcące uczniów niepełnosprawnych, które tylko w niewielkim zakresie lub wcale nie wykorzystują technologii informatycznych.
E- edukacja jako forma kształcenia na odległość ma wszystkie zalety nauczania. Praca z komputerem rozwija umiejętności analizowania, abstrahowania, klasyfikowania itd. Uwzględniając ponadto możliwości jakie daje nam Internet tj. możliwość sprzężenia zwrotnego między uczestnikami procesu edukacji, łatwość w przesyłaniu i modyfikowaniu materiałów dydaktycznych, możliwość szybkich kontaktów między uczniami a wykładowcami.
Bez wątpienia otwiera nowe możliwości kształcenia niepełnosprawnych ruchowo. Szkoły masowe i uczelnie wyższe, realizujące tradycyjny model edukacji, wymaga fizycznej obecności słuchaczy na zajęciach, co przy osobach z dysfunkcją ruchu często jest bardzo trudne lub wręcz niemożliwe ze względu na rozmaite bariery architektoniczne. Zdalne nauczanie oraz Internet eliminują w pewnym sensie owe bariery, a tym samym ułatwiają niepełnosprawnym zdobycie wykształcenia.
Pedagogika medialna wskazuje na dwie cechy Internetu, które sprawiają, że ma on istotne walory edukacyjne: operuje on wszystkimi rodzajami kodów: słownym, obrazowym i
działaniowym oraz jest medium interaktywnym (interakcyjnym), a więc umożliwiającym i
wymuszającym wzajemne oddziaływanie na siebie dwóch osób lub obiektów. Edukacyjne walory Internetu, w świetle wymienionych cech, rysują się, następująco:
1. Internet jest medium bogatym w informacje, podawane w bardzo różnorodnych formach. Jego wykorzystanie w pracy z uczniami wpływa na poszerzenie ich pola poznawczego. Poprzez bogactwo zasobów sieć sprawia, że proces poznania staje się interesujący i zindywidualizowany, a co za tym idzie angażujący emocjonalnie.
2. Internet umożliwia nie tylko docieranie do informacji, ale również ich przechowywanie, przekształcanie i przesyłanie, bez ograniczeń przestrzennych i czasowych, dzięki czemu zapewnia wszystkie rodzaje poglądowości: ilustratywną, operacyjną i wyobrażeniową.
3. Internet daje szansę na rozwój nauczania problemowego, co w kontekście
stosowanych dotychczas w nauczaniu tradycyjnym metod podawczych, jest jego
istotnym walorem. Przed nauczycielami, przyzwyczajonymi do przekazywania
(opowiadania, wykładania) treści nauczania stawia on nowe wyzwanie - budowania
takich zadań, które pozwolą uczniom samodzielnie konstruować swoją wiedzę, w
oparciu o zasoby internetowe. Ale również „stawia wymagania” uczniowi, bo jako
medium interaktywne domaga się od niego różnorodnej aktywności.
4. Internet wprowadza nowe formy porozumiewania się nauczycieli, uczniów i rodziców
nauczyciel ma możliwość przekazywania poprzez sieć (umieszczając na serwerze
szkolnym) różnorodnych informacji dla uczniów i ich rodziców, może również np.
kontaktować się z rodzicami i uczniami za pomocą poczty elektronicznej.
5. Wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych przez ucznia w szkole oznacza także ich późniejsze wykorzystanie w życiu dorosłym. Działanie takie jest,
więc istotne w kontekście wprowadzania społeczeństwa polskiego do społeczeństwa
informacyjnego.
Badania eksperymentalne nad efektywnością wykorzystania technologii informacyjnych w procesie kształcenia na lekcjach w szkole podstawowej i gimnazjum wykazały, że użycie tychże technologii sprzyja większemu zainteresowaniu tematem lekcji i większej satysfakcji uczniów z udziału w lekcji (większemu zaangażowaniu uczniów na lekcji); wyższemu poziomowi i bardziej zróżnicowanym formom aktywności uczniów; większej koncentracji uczniów, lepszemu wykorzystaniu czasu lekcji; większemu przyrostowi wiedzy, osiąganiu lepszych wyników nauczania; nabywaniu przez uczniów kompetencji związanych z wykorzystaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych w różnych sytuacjach życiowych. Aby nie powstało wrażenie, że Internet, w kontekście pracy z młodymi ludźmi, posiada same walory, należy wspomnieć o zagrożeniach, jakie są związane z jego użytkowaniem. Na ten temat pojawiło się już niemało publikacji, zarówno zagranicznych, jak i polskich. W tym miejscu warto jednak wspomnieć o zagrożeniach związanych z treściami, jakie zawiera Internet:
1. Poprzez Internet mamy dostęp do wielkiej liczby informacji, zarówno cennych,
jak również mało wartościowych, czy wręcz fałszywych. Selekcja informacji i
ich hierarchizowanie jest dla użytkownika trudna i często przerasta jego
umiejętności.
2. Zawartość Internetu jest bardzo różnorodna, jednak stronami szczególnie
często odwiedzanymi są strony z pornografią (również prezentującą dewiacje,
przemoc i pedofilię). Na strony takie można trafić także przypadkiem, przy
poszukiwaniu innych informacji.
3. W Internecie jest bardzo dużo reklam, działających w sposób zamierzony
(zachęcenie odbiorcy do zakupienia określonego towaru) i niezamierzony (nie
doprowadzający do zakupów, ale powodujący zmiany w psychice przez sam
kontakt z reklamą): pobudzenie różnych emocji, takich, jak łakomstwo,
pożądanie seksualne i pragnienie posiadania, które to emocje te wzmacniają
orientację życiową typu mieć).
4. Internet „wciąga” i pochłania wiele czasu - wielość i różnorodność informacji
nierzadko prowadzi do wielogodzinnego przesiadywania przed komputerem,
kosztem relacji rodzinnych i przyjacielskich (korzystanie z Internetu jest
zajęciem indywidualnym, a jeżeli prowadzi do nawiązania znajomości, są to
znajomości specyficzne).
Wykorzystanie Internetu w procesie nauczania pozwala w pewnym stopniu niwelować
opisane wyżej zagrożenia. Liczba informacji, z jakimi styka się człowiek jest ogromna, i
dynamicznie rośnie. Wykorzystywanie Internetu w szkole kształtuje u uczniów umiejętność
poruszania się w gąszczu informacji, świadomego wybierania informacji ważnych, a
filtrowania tych błahych i nieprawdziwych. Uczy również korzystania z Internetu jako
narzędzia pracy, nie tylko zabawy, rozrywki, nawiązywania kontaktów towarzyskich.
Subskrybuj:
Komentarze do posta (Atom)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz